เห็ดนางฟ้านั้น สามารถเพาะได้ง่ายเหมือนเห็ดทั่วไป แต่กว่าจะได้ผลผลิต จะต้องผ่านระบบการผลิตถึง 4 ขั้นตอนด้วยกัน นั่นก็คือ การผลิตเชื้อวุ้น การทำหัวเชื้อเห็ด การผลิตก้อนเชื้อ และการเพาะให้เกิดดอกเห็ด
ดังนั้น ใน 4 ขั้นตอนนี้ จะทำให้เห็นถึง การสร้างอาชีพที่หลากหลาย จากการเพาะเห็ดนางฟ้า โดยเฉพาะในประเทศไทย ที่เริ่มตั้งแต่กองวิจัยโรคพืช กรมวิชาการเกษตร ได้นำเชื้อเห็ดมาจากประเทศภูฏาน ตั้งแต่นั้นมาก็ทำให้เห็ดนางฟ้าเป็นสิ่งที่ทุกคนรู้จัก และให้อาชีพคนไม่น้อย
การผลิตเห็ดนางฟ้า จำเป็นต้องมีความรู้ ความชำนาญ หากไม่เตรียมการให้ดี เห็ดนางฟ้าจะเติบโตได้ไม่ดีพอ ทำให้ขาดโอกาสในการสร้างรายได้ แต่ในวงการคนชอบเห็ดนั้น เห็ดนางฟ้า ถือว่าตลาดต้องการสูงมากทุกปี ไม่ว่าจะเป็น แหล่งรับซื้อเห็ด และแหล่งซื้อขายอุปกรณ์การทำเห็ด แหล่งหัวเชื้อ และวัสดุการเพาะหลากหลายชนิด ก็มากเป็นเงาตามตัว
หากจะสร้างอาชีพ และคิดทำในครัวเรือน เพาะปลูกขายในตลาดเล็ก ๆ สามารถทำได้เลย แต่อาจต้องมีการลงทุนเล็กน้อย ขึ้นอยู่กับการเลือก ขั้นตอน ในการสร้างอาชีพ แต่หากจะทำครบวงจร อาจต้องใช้ระบบที่ใหญ่ และทุนที่หนามากเพียงพอ รวมไปถึงคนงานที่มีความเชี่ยวชาญ
การเพาะเห็ดนางฟ้า มีหลายขั้นตอน
การเพาะให้เกิดเป็นดอกเห็ด สำหรับวิธีการเริ่มแรก ควรลงทุนชื้ออุปกรณ์สำหรับการทำเห็ด จะมีรายการที่ต้องใช้ ซึ่งจะมีอุปกรณ์มาก ในขั้นตอนที่ 1 – 3 ส่วนขั้นตอนที่ 4 ที่เป็นเรื่องของการผลิตดอกเห็ด ส่วนนี้ขึ้นอยู่กับความต้องการ ว่าจะทำใหญ่โต หรือเพียงแค่โรงเรือนขนาดเล็กก็ได้เช่นเดียวกัน
อาชีพการผลิตดอกเห็ดนางฟ้า
ในจำนวนทั้งหมดกว่า 90% ของฟาร์มเห็ด เริ่มต้นจากวิธีการนี้ เนื่องจากลงทุนน้อย กรรมวิธีไม่ยุ่งยาก มีโรงเรือนขนาดเล็ก ก็สามารถใช้เพาะดอกเห็ดได้แล้ว ต้นทุนหลักมีเพียงอย่างเดียวคือ ซื้อถุงเชื้อจากฟาร์มเห็ดมาผลิตดอกเอง
ในขั้นตอนนี้ แนะนำว่า หากต้องการสร้างอาชีพเพิ่ม ควรต้องมีการศึกษาเพิ่มเติม ในเรื่องของ การผลิตเชื้อเห็ด แต่หากยังไม่ชำนาญพอ ทุนไม่สูงนัก อย่าเพิ่งลงทุน ให้ซื้อหัวเชื้อไปก่อน แน่นอนว่ารายได้ค่อนข้างดี เพราะราคาเห็ดนางฟ้า ณ วันที่ 21 สิงหาคม 2565 ขายกันที่ กิโลกรัมละ 57 บาท ในขณะที่ ถึงเชื้อเห็ด ขวดนึงมีราคาเพียง 10 บาทเท่านั้น
อาชีพการผลิตถุงเชื้อเห็ดนางฟ้า
การตั้งหน่วยผลิตถุงเชื้อเห็ด ถ้าคำนวณดี ๆ และเห็นว่า แบกรับภาระค่าใช้จ่ายที่สูงมากได้ แนะนำว่า ควรทำ แต่ก็ต้องมีการดูงานนอกพื้นที่บ้าง เพื่อศึกษาตลาด ควรไปดูฟาร์มทำถุงเชื้อหลาย ๆ ฟาร์ม แล้วมาคำนวณว่า เครื่องมือและวิธีการแบบใด ทำได้ดีที่สุด และต้นทุนน้อยที่สุด เนื่องจากจำนวนการสั่งซื้อของเชื้อเห็ดนั้น มีเข้ามาเรื่อย ๆ อย่างต่ำก็หลัก 100 ก้อน แม้ว่าราคาก้อนเห็ดนางฟ้าภูฐาน ในปัจจุบัน จะอยู่ราว ๆ 10-15 บาท ต่อก้อน แต่มั่นใจได้เลยว่า ฟาร์มต่าง ๆ ไม่ได้ซื้อจำนวนน้อยอย่างแน่นอน
หากมีเทคนิคที่จะช่วยให้ได้ผลเร็ว ลงทุนไม่มาก ใช้หม้อต้มไอน้ำได้เก่งก็อาจ อัพราคาจากวัสดุขี้เลื่อยไปเป็น เมล็ดข้าวฟ่างได้ ราคาก็ขึ้นสูงไปอีกประมาณ 2-4 บาทเลยทีเดียว
อาชีพผลิตเชื้อวุ้น และเชื้อข้าวฟ่าง เห็ดนางฟ้า
ในขั้นตอนนี้ หากมีการชำนาญมาก ๆ สามารถผลิตเชื้อวุ้นได้เอง ก็ไม่ต้องง้อตลาด แม้ต้นทุนการผลิตจะสูง แต่ก็คุ้มกับจำนวนการสั่งซื้อทีละหลายร้อยจนถึงหลักพันขวด ยิ่งเป็นพื้นที่ใกล้เคียงกับฟาร์ม ยิ่งเป็นตัวเลือกที่ดี เพราะไม่มีใครอยากจ่ายต้นทุนการขนส่งแพง
อุปกรณ์หม้อนึ่งความดัน และอุปกรณ์ต้มเชื้อหลากหลาย รวมไปถึงขวดและวัสดุเพาะเชื้อ ที่อาจหาได้และรับภาระต้นทุนได้เพียงพอ รับรองคุ้มแน่นอน เนื่องจากวิธีการทำนั้น จะใช้เวลาผลิตเพียง 7 วันก็ได้เชื้อเพื่อนำไปลงถุง เพื่อทำเชื้อเห็ด จำหน่ายต่อไป เรียกว่า อาทิตย์เดียวก็ทำเงินได้ไม่ยาก ซึ่งราคาเชื้อเห็ดนางฟ้าภูฐาน ชนิดข้าวฟ่าง ขายกันที่ขวดละ 12-14 บาท
