ทำไมชาวนาถึงยากจน

จากต้นฉบับงานเขียนเรื่อง “ทำไมชาวนาไม่รวย…ทุกวันนี้อยู่ได้ด้วยเงินสนับสนุน…อยู่ได้ด้วยเงินประกันรายได้” ที่เว็บ เรื่องเล่าข่าวเกษตร (อ้างอิงท้ายเรื่อง) กับคำถามที่ผู้เขียนเชื่อว่า มีหลายคน นึกคำตอบในใจได้ แต่ก็ยังหาทางแก้ไม่ได้จริง มาเกือบทั้งอายุอยู่แล้ว

คำถามต่อไปจึงต่อกันด้วยความว่า แล้วเขาอยู่กันอย่างไร หรือทุกวันนี้ อยู่ได้ด้วยเงินสนับสนุน อยู่ได้ด้วยเงินประกันรายได้ ถึงจะเป็นคำถามจากหลายคน ที่เป็นลูกชาวนา หรือเคยเป็น หรือแม้แต่จะไม่ได้เกี่ยวข้องกับชาวนาเลย แต่คำตอบจริง ๆ จะอยู่ที่ ชาวนา จริงหรือ?

สิ่งหนึ่งที่ทำให้ชาวนาไทย ไม่รวย และยังจนอยู่ตั้งแต่รุ่นบุกเบิก นอกจากราคาข้าว จะตกต่ำถึงขีดสุดแล้ว ต้นทุนการผลิตที่สูง ก็เข้าไปซ้ำเติมอีก แบบนี้ใครจะไปรวย พอเจอภาครัฐ ที่คอยย้ำเสมอว่า ให้ลดต้นทุนทำนา ลดต้นทุนปุ๋ย ยา สารเคมี หันมาทำนาอินทรีย์มาใช้ปุ๋ยชีวภาพ เหมือนทางเดินที่เขาเห็นนั้น เต็มไปด้วยดอกไม้สองฝั่งทาง

ชาวนาหลายคนบอก ลดต้นทุนเหรอ ลดจนไม่รู้จะลดอย่างไรแล้ว และหากเทียบเคียงกับเมืองอื่น ประเทศอื่น ที่เขาทำนาปลูกข้าวขาย เขามีต้นทุนการผลิตเหมือนเราหรือเปล่า

ต้นทุนการปลูกข้าวของคนไทย

ยกตัวอย่าง ข้าวที่คนไทยภูมิใจนักหนา คือข้าวหอมมะลิ หลังจากเสียแชมป์ข้าวหอมที่ดีที่สุดในโลกไปให้กับกำพูชา ภาครัฐก็นั่งไม่ติด แล้วก็ให้เหตุผลว่า ข้าวไทยเราหอมน้อยกว่าข้าวบ้านเขา และมาดูเรื่องต้นทุนการผลิตข้าวหอมมะลิกัน

• ไทย ผลผลิต 400 กก./ไร่ มีต้นทุนการผลิต 4,606 บาท/ไร่ คิดเป็นต้นทุนการผลิต 11.52 บาท ต่อกิโลกรัม
• เวียดนาม ผลผลิต 750 กก./ไร่ มีต้นทุนการผลิต 5,582 บาท/ไร่ คิดเป็นต้นทุนผลิต 7.44 บาท ต่อกิโลกรัม

ดังจะเห็นว่า มีความต่างของต้นทุนถึง 4 บาทต่อกิโลกรัมเลยทีเดียว เงิน 4 บาทนี้ ทำให้ชาวนาไทยผู้ปลูกข้าวหอมมะลิ จะต้องจ่ายแพงกว่าเวียดนาม ในขณะที่ ข้าวขาว วัดจากประเทศผู้ส่งออก ข้าวจ้าวขาว

• ไทย ผลผลิต 600 กก./ไร่ ต้นทุนการผลิต 4,606 บาท/ไร่ เฉลี่ยต้นทุนผลิต 7.68 บาท/กิโลกรัม
• อินเดีย ผลผลิต 864 กก./ไร่ ต้นทุนการผลิต 5,891 บาท/ไร่ เฉลี่ยต้นทุนผลิต 6.82 บาท/กิโลกรัม
• เวียดนาม ผลผลิต 960 กก./ไร่ ต้นทุนการผลิต 5,582 บาท/ไร่ เฉลี่ยต้นทุนผลิต 5.81 บาท/กิโลกรัม
• จีน ผลผลิต 1,120 กก./ไร่ ต้นทุนการผลิต 9,540 บาท/ไร่ เฉลี่ยต้นทุนผลิต 8.52 บาท/กิโลกรัม
• ปากีสถาน ผลผลิต 592 กก./ไร่ ต้นทุนการผลิต 3,954 บาท/ไร่ เฉลี่ยต้นทุนผลิต 6.68 บาท/กิโลกรัม
• สหรัฐฯ ผลผลิต 1,396 กก./ไร่ ต้นทุนการผลิต 8,678 บาท/ไร่ เฉลี่ยต้นทุนผลิต 6.22 บาท/กิโลกรัม

จะเห็นว่า ข้าวขาวจากจีน มีต้นทุนการผลิตสูงสุด ที่ 8.52 บาทต่อกิโลกรัม รองลงมาเป็นไทย 7.68 บาทต่อกิโลกรัม ตามมาด้วย อินเดีย ปากีสถาน และสหรัฐฯ ซึ่งเวียดนาม มีต้นทุนการผลิตข้าวขาวต่ำสุด อยู่ที่ 5.81 บาทต่อกิโลกรัม

มีคนบอกว่า ประเทศไทยเป็นอู่ข้าวอู่น้ำ เทน้ำพริกลงหลังบ้าน ไม่นานพริกก็งอกออกเป็นต้น นั่นแสดงให้เห็นว่า ประเทศเรา มีทรัพยากรอย่าง ดิน น้ำ สมบูรณ์ แต่น่าแปลก ทั้งที่ลงทุนไปกับต้นทุนต่อไร่ที่สูง แต่กลับได้ผลผลิตที่ ตกต่ำกว่าชาวบ้านเขา

หรือสิ่งที่ขาดจริง ๆ คือ พันธุ์ข้าวที่ให้ผลผลิตสูง หวยจึงไปออกกับ กรมการข้าว ที่ต้องวิจัยและพัฒนาเรื่องนี้ แต่ก็น่าเห็นใจกรมข้าว ถ้าพูดกันถึงเรื่องงานวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข้าว กับงบสนับสนุนจากรัฐแค่หยิบมือ จนทำได้เท่าที่เห็น แต่นั่นเป็นเหตุผลจริงเหรอ ที่ชาวนาจน เพราะสาเหตุใช้พันธุ์ข้าวให้ผลผลิตต่ำ

อ้างถึงบทความเดิม ที่บอกว่า ประเด็นสำคัญ คือการจะลดต้นทุนการผลิตได้อย่างไร เพราะทุกวันนี้ ชาวนากำลังถามไปยังรัฐบาล เมื่อข้าวราคาถูก ปุ๋ยยาปัจจัยการผลิตราคาสูง รัฐจะทำอย่างไรให้เห็นเป็นรูปธรรม

และทุกวันนี้ สารพัดวิธีการที่รัฐออกมาพูด แนะนำเกษตรกรให้ทำโน่นทำนี่โดยไม่ได้มองเห็นปัญหาที่แท้จริง แถมยังมีปัญหาใหญ่คือ การนำไปสู่การปฏิบัติจริง บทความแนะนำเรื่องว่า รัฐควรส่งเสริมให้ชาวนาต้องรับรู้ว่า ควรแยกกันให้ชัดเจน เรื่องข้าวตัวไหนเพื่อส่งออก ข้าวตัวไหนเพื่อบริโภคในบ้าน พื้นที่ตรงไหนเป็นพื้นที่ข้าวเศรษฐกิจ นี่ไม่นับมัดรวมโครงการข้าวอินทรีย์ล้านไร่ ที่กำลังเป็นปัญหาในระยะยาว หลังจากที่รัฐไม่อุดหนุนชาวนาแล้ว เขาจะอยู่ได้อย่างไร …

สรุปแล้ว เรื่องนี้อาจมีทางแก้ที่เป็นไปได้ยาก จนคำถามที่ว่า ทำไมชาวนาถึงยากจน ผมคิดว่าทุกคนรู้ดี

อ้างอิง : https://www.agrinewsthai.com/column/39985
เรียบเรียง : https://www.kasetorganic.com